Park Mużakowski to park krajobrazowy z 1. połowy XIX wieku, czołowy przykład europejskiej sztuki ogrodowej tego okresu, a zarazem jedyne w swoim rodzaju połączenie natury i sztuki ogrodniczej.
Po stronie polskiej park znajduje się na terenie miasta Łęknica, a po stronie niemieckiej na terenie miasta Bad Muskau. Założył go – na obszarze o powierzchni ponad 700 ha – książę Hermann von Pückler-Muskau, arystokrata niemiecki, uznany literat, teoretyk i praktyk ogrodnictwa krajobrazowego. Książę był pomysłodawcą i autorem parku, przy którego realizacji pomagało mu liczne grono doradców: Karl Friedrich Schinkel – autor projektu przebudowy głównych budynków rezydencji i budowli parkowych, August Schirmer – malarz, John Adey Repton – architekt angielski oraz ogrodnik Jacob Rehder – kierownik prac parkowych.
Niezależnie od artystycznego i społecznego tła oraz postępowych idei leżących u podstaw tworzenia parku, dzieło Pücklera jest przykładem twórczego wykorzystania potencjalnych wartości przyrodniczych i krajobrazowych genius loci – ducha miejsca. Park imponuje mistrzowskim wykorzystaniem naturalnych walorów terenu. Położony jest w malowniczej dolinie Nysy Łużyckiej, na odcinku przełomu rzeki przez formacje geologiczne moreny czołowej, zwanej Łukiem Mużakowa. Dolina rozszerza się w tym miejscu do 1,5 km, a wznoszące się po obu stronach rzeki tarasy dochodzą do 60 m wysokości względnej. Pückler stworzył genialną i doskonale przemyślaną kompozycję, galerię obrazów utworzoną z naturalnych elementów – ukształtowania terenu, starych dębów, naturalnych jeziorek i cieków wodnych, w którą umiejętnie wpisał elementy architektoniczne.
Dla podkreślenia malowniczości miejsca przekopano sztuczną odnogę rzeki, nazwaną Nysą Hermanna. Na krawędziach tarasów po obu stronach doliny wzniesiono budowle i urządzono powiązane kompozycyjnie miejsca widokowe. Budowle parkowe wtapiają się w krajobraz, tworząc naturalne scenerie. Rozległa kompozycja rozciąga się po horyzont, otoczona przez pola i łąki, które tworzą tło dla tego dzieła.
Nic więc dziwnego, że przedsięwzięcie przerosło twórcę, który w 1845 roku, po 30 latach mozolnych prac, zmuszony był z powodów finansowych sprzedać Muskau. Dzieło znalazło szczęśliwie swoich mecenasów i kontynuatorów – księcia Fryderyka Niderlandzkiego i rodzinę von Arnim. Po II wojnie światowej granica polsko-niemiecka podzieliła park na dwie części. Zachodnia (206 ha wraz z zamkiem) leży po stronie niemieckiej, na terenie miasta Bad Muskau. Część wschodnia (522 ha) – po stronie polskiej, w Łęknicy. Łączą je dwa mosty na Nysie Łużyckiej – Most Podwójny i Most Angielski. Obecnie stroną wschodnią Parku Mużakowskiego zarządza Narodowy Instytut Dziedzictwa, a stroną zachodnią Fundacja „Fürst-Pückler-Park-Bad Muskau”
Park ten zajmuje wysoką pozycję w historii europejskiej sztuki ogrodowej nie tylko ze względu na wartości artystyczne kompozycji, ale i uznanie dla procesu rewaloryzacji. Od końca lat 80. XX w. realizowany jest jako wspólny, polsko-niemiecki projekt konserwatorski .Jest to jedyny w Europie przykład ścisłej współpracy dwóch państw na rzecz ochrony i konserwacji krajobrazu kulturowego. Działania prowadzone w Parku Mużakowskim uzyskały aprobatę międzynarodową. Za osiągnięcia w zarządzaniu, instytucje zarządzające parkiem zostały uhonorowane nagrodą im. Meliny Mercouri UNESCO w Grecji w 1999 roku i w 2002 roku nagrodą Europejskiej Fundacji Kultury. W 2004 roku Park Mużakowski został uznany za pomnik historii i wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Jest on, jedynym na kontynencie europejskim, transgranicznym parkiem krajobrazowym.
Równolegle z pracami rewaloryzacyjnymi od wielu lat prowadzone są działania promocyjne i edukacyjne. Park jest gospodarzem międzynarodowych spotkań, konferencji oraz imprez i wydarzeń zarówno o znaczeniu lokalnym, jak i regionalnym. Do tradycji należy odbywające się corocznie w ostatnią sobotę maja polsko-niemieckie Święto Parku, które w ostatnich latach stało się imprezą plenerową przygotowywaną z dużym rozmachem, integrującą społeczności po obu stronach granicy. Składają się na nią liczne atrakcje, pokazy, przedstawienia oraz koncert z udziałem gwiazd sceny operowej. W czasie Święta Parku mają miejsce finały programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży, realizowanych przez Pracownię Terenową NID „Park Mużakowski” we współpracy z lokalnymi samorządami. Programy mają na celu wzmocnienie więzi z miejscem urodzenia, zamieszkania oraz dziedzictwem kulturowym regionu poprzez zdobywanie i pogłębianie wiedzy o jego historii, wartości krajobrazu i środowiska przyrodniczego. Kilkunastoletnią tradycję mają też Finały Powiatowej i Wojewódzkiej Olimpiady Młodzieży w Indywidualnych Biegach Przełajowych, tzw. Biegi Mużakowskie, w których corocznie biorą udział dzieci i młodzież z całego województwa lubuskiego. Od 2015 roku park jest miejscem kolejnej imprezy sportowej, „Biegu 7 mostów”, podczas której kilkaset biegaczy z Polski i z innych krajów pokonuje 10 kilometrową trasę biegnącą parkowymi alejami i mostami. Do tradycji weszła jesienna impreza „Jabłoniowy zawrót głowy”, odbywająca się w parku na terenie byłych szkółek , obok jabłoniowego sadu /największa w Polsce kolekcja jabłoni wysokopiennych.
Park Mużakowski można zwiedzać pieszo, rowerem, konno lub spływając kajakiem po Nysie Łużyckiej. Wędrując po malowniczo wijących się ścieżkach, napotykamy na swojej drodze punkty widokowe z kamiennymi ławkami, z których roztaczają się wspaniałe widoki. Park o każdej porze roku, a nawet porze dnia przybiera inną szatę i odkrywa przed nami swoje piękno. Jednak, wiele lat pracy trzeba jeszcze, aby odzyskał dawną świetność – zaniedbania w pielęgnacji i powojenne zniszczenia są wciąż widoczne.
Obecnie Park Mużakowski odwiedza corocznie przeszło 300 tys. turystów z całego świata .
Więcej o Parku Mużakowskim :
Informacji o wydarzeniach i imprezach w Parku szukaj na profilach Parku Mużakowskiego w popularnych mediach społecznościowych Facebook Twitter